Ik wil weten waarom data interpreteren tricky kan zijn.

In dit onderdeel willen we duidelijk maken waarom data interpreteren tricky kan zijn. Er kunnen zich verschillende redeneerfouten voordoen. Hier worden er enkele opgesomd.

Confirmation bias

Hierbij hebben mensen een overtuiging die niet steeds juist is en zien ze enkel die zaken die overeenkomen met hun overtuiging.

Vb. Stel een leraar heeft een negatieve kijk op kinderen met een migratie-achtergrond (“ze zijn altijd betrokken bij conflicten”). Dit kan er toe leiden dat hij vervolgens alleen kinderen met een migratie-achtergrond waarneemt die dit bevestigen (“zie je wel, weer een vechtersbaas!”). Informatie die tegengesteld aan dit standpunt is valt hem niet op.

 

Onterechte causale verbanden

Een causaal verband is een verband tussen een bepaalde oorzaak en het gevolg. Wanneer hier verkeerde conclusies getrokken worden spreken we van een onterecht causaal verband.

Is er juist geoordeeld over de aan- of afwezigheid van een verband?

Is het gevonden verband op de juiste manier geïnterpreteerd?

Vb. De laatste jaren is de dagelijkse schermtijd bij kinderen enorm toegenomen. (tablet, computer, games,…)  Tegelijkertijd daalt de leesvaardigheid sterk. Hieruit blijkt dat schermtijd een slechte invloed heeft het leesniveau van kinderen.

 

De beschikbaarheidsvalkuil  

De neiging hebben om een hogere waarde toe te kennen aan info die reeds beschikbaar is. Zo wordt kennis gelimiteerd tot wat reeds geweten is.

Vb. Een schoolleider die ooit reeds een succesvolle implementatie van een nieuwe leermethode heeft meegemaakt, zal sneller geneigd zijn om hier opnieuw voor te kiezen en onderzoekt daardoor minder mogelijke andere denkpistes.

 

Groepsdenken:

Bij groepsdenken laat men de sociale groepsdynamiek overheersen. Men gaat niet meer voor de beste resultaten, wel voor de groepscohesie. Dit komt omdat tegenspraak ongemakkelijk en gevaarlijk kan zijn voor iemands sociale status. Daarom zal de meest zelfverzekerde stem of de eerste stem de groepsbeslissing bepalen.

Vb. Een kleuterjufteam wil het zo graag met elkaar eens zijn dat ideeën meestal snel unaniem goedgekeurd worden. Enkel juf Saar durft al eens iets tegenin te brengen maar iedereen wil eigenlijk graag in de smaak vallen bij haar waardoor ze haar mening bijna blindelings volgen.

 

Omgekeerd redeneren

Omgekeerd redeneren komt voor wanneer een redenering niet klopt, maar wel erg aannemelijk lijkt.

Voorbeeld: Uit een bevraging blijkt dat 30% van de kinderen niet graag huiswerk doet. Dus concludeer je dat 70% van de kinderen graag huiswerk maakt. Dit is geen correcte  conclusie. Je hebt niet aan de kinderen gevraagd of ze graag huiswerk maken. Wat je wel kunt concluderen is dat 70% van de kinderen niet met tegenzin huiswerk maakt.

 

Indien je verder wil inzetten op bewustwording en sensibiliseren om redeneerfouten te vermijden verwijzen we graag naar ….

Deze website (gratis poster te downloaden met 24 veel voorkomende denkfouten)

Dit boek: ‘Alles wat in dit boek staat is waar (en andere denkfouten)’, van Maarten Boudry en Jeroen Hopster.

 

Hier kan je lezen waarop je moet letten als je gebruik maakt van het gemiddelde om te interpreteren.